ایرانیان همیشه به زیبایی، هنر، خلاقیت و نوآوری معروف بوده‌اند. فرهنگ ایرانیان باستان همیشه سرآمد جهانیان بوده و هست و این موضوع به نوع پوشش هم تسری پیدا کرده است.
در صنعت پوشاک و لباس نیز توانسته‌اند در بازارهای جهانی جای خود را بیابند. توجه به پوشاک از دیرباز در این مرز و بوم رواج داشته است که در ادامه به تاریخچه مد و لباس در ایران می‌پردازیم، پس همراه تیم تحریریه تندیس بمانید.
تاریخچه مد و فشن ایران در عهد باستان
صنعت مد و فشن در ایران حتی در دوران باستان نیز وجود داشته است اما در ایران ظهور و گسترش آن به زمان قاجار بر می‌گردد. اولین ابزار ریسندگی مربوط به 7000 سال پیش از میلاد مسیح است، همچنین با آثار کشف شده و لباس‌های به جا مانده از قدیم در شوش و تپه‌های سیلک می‌توان به قدمت مد و فشن در ایران پی برد. باستان‌شناسان از آثار کشف شده به این نتیجه رسیدند که بیشتر لباس‌های فاخر از آن زمان برای بانوان بوده و کمتر آثار مدگرایی در مردان مشاهده می‌شده است.
لباس مردمان زمان هخامنشیان
پوشاک مردان و زنان در دوران هخامنشیان معمولا پیراهن‌های ساده و بلند بوده است. کوروش بعد از برداشتن مادها از قدرت، سلسله هخامنشی را تأسیس کرد. اما لباس آن‌ها هنوز همان پوشاک مادها بود. در مورد پوشاک خاص زنان این دوره آمده است: «از روى برخى نقوش مانده از آن زمان، به زنان بومى برمی‌خوریم که پوششى جالب دارند.
پیراهن آنان پوششى ساده و بلند یا داراى چین و آستین کوتاه است. بعضی از آنان چادرى مستطیل شکل، بر روى همه لباس خود افکنده و در زیر آن، یک پیراهن با دامن بلند و در زیر آن نیز، پیراهن بلند دیگرى تا به مچ پا نمایان است، پوشیده‌اند.»
پوشاک مرسوم در دوره اشکانیان
در دوره اشکانیان پوشاک معمول، شلوار و پیراهن بوده‌است. در کتب تاریخی نیز به این موضوع اشاره شده است که: «لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند، گشاد، پرچین، آستین‌دار و یقه راست بوده است و پیراهن دیگری نیز روی آن پوشیده می‌شده است و روی این دو پیراهن، چادر می‌پوشیدند.»
پوشاک زنان ایرانی در دوره ساسانیان
در مورد پوشاک زنان دوره ساسانی آمده است که: «چادر از دوره‌های پیش به این دوره نیز منتقل شد و زنان ساسانی چادر به سر می‌کردند. از طرح‌های موجود روی ظروف به جا مانده از آن دوران می‌توان یافت که لباس بانوان ساسانی، پیراهنی بلند با آستین یا بدون آستین، پرچین و گشاد که با نواری آن را دور کمر می‌بسته و گاهی پست لباس روی زمین کشیده می‌شده است.
تغییر سبک پوشش در عصر صفوی
در دوران صفویه، پوشاک ایرانیان دستخوش تغییرات قابل توجهی شد که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله مذهب، فرهنگ و ارتباطات بین‌المللی قرار داشت. صفویان با تأکید بر مذهب شیعه و ارزش‌های ایرانی، به احیای طرح‌ها و الگوهای بومی پرداختند و در عین حال از تأثیرات خارجی نیز بهره‌مند شدند.
رواج صنعت مد و فشن در ایران در زمان قاجار
رواج صنعت مد و فشن در ایران به دوران قاجار باز می‌گردد. در این دوره، عوامل بسیاری مسبب این اتفاق بودند، از جمله:
- سفرهای شاهان و درباریان به اروپا: سفرهای ناصرالدین شاه و دیگر درباریان به اروپا باعث آشنایی آن‌ها با فرهنگ و پوشش غربی شد. این سفرها تأثیر زیادی بر تغییر زاویه دید آن‌ها نسبت به پوشش مردم ایران داشت.
- تأثیر همسر فتحعلی شاه: همسر فتحعلی شاه در سفر به انگلیس و ملاقات با ملکه الیزابت، تحت تأثیر لباس‌های اروپایی قرار گرفت و این تأثیرات را به ایران آورد.
- تأسیس مدرسه دارالفنون: ورود معلمان اروپایی به ایران از طریق مدرسه دارالفنون، باعث آشنایی بیشتر مردم با فرهنگ و پوشش غربی شد.
این عوامل باعث شدند که صنعت مد و فشن در دوران قاجار دچار تغییرات اساسی شود.
تاریخچه مد و لباس در ایران از آغاز دوره پهلوی
تاریخچه مد در ایران از آغاز دوره پهلوی مجددا دستخوش تغییررت قابل توجهی شد. در دوره پهلوی اول، رضا شاه پهلوی تلاش‌های گسترده‌ای برای مدرن‌سازی و غربی‌سازی ایران انجام داد. یکی از مهم‌ترین تغییرات در این دوره، کشف حجاب بود که در سال ۱۳۱۴ شمسی (۱۹۳۶ میلادی) به اجرا درآمد. این اقدام باعث شد که زنان ایرانی مجبور به کنار گذاشتن چادر و پوشیدن لباس‌های غربی شوند.
همچنین، رضا شاه به مردان نیز دستور داد که لباس‌های سنتی مانند عبا و قبا را کنار بگذارند و کت و شلوار غربی بپوشند. این تغییرات در پوشش، بخشی از سیاست‌های گسترده‌تر رضا شاه برای مدرن‌سازی کشور و کاهش نفوذ سنت‌های قدیمی بود.
در این دوره، مدارس و دانشگاه‌ها نیز تحت تأثیر قرار گرفتند و لباس‌های فرم غربی برای دانش‌آموزان و دانشجویان اجباری شد. این تغییرات در پوشش، نمادی از تلاش‌های رضا شاه برای ایجاد یک جامعه مدرن و همگام با غرب بود.
در دوره پهلوی دوم پوشش مردم بعد از خفقان دوره‌ی قاجار و مشروطه، همچنین استراتژیک جبر و زور دوره پهلوی اول، سمت و سوی آزادانه‌تری را به خود گرفت. سبک زندگی و پوشش مردم به سمت استایل و فرهنگ غربی گام برداشته بود. این گرایش‌ها و ارزش‌های نوظهور، همچنین تغییر سلیقه مردم در اثر روابط همه جانبه ایران با غرب به خصوص کشورهای اروپایی ایجاد شده بود.
مد و پوشش ایرانیان بعد از انقلاب اسلامی
پس از انقلاب ۱۳۵۷، محدودیت‌های اجباری حجاب، چهره مد زنانه ایران را به شکل قابل توجهی تغییر داد. در این زمان الگوی اصلی پوشش افراد، رسانه‌های خارجی بود و چیزی به عنوان لباس ایرانی رواج نداشت. از نیمه دهه 80 کم کم طراحان لباس وارد عرصه مد و فشن شده و تغییراتی در فرهنگ پوشش مردم ایجاد کردند. این فعالیت‌ها بیشتر در مزون‌های شخصی و توسط طراحان نوپای ایرانی علاقمند به پیشنیه، تاریخ و هنر ایران انجام می‌شد.
صنعت مد و فشن در ایران امروز
امروزه صنعت مد و فشن در ایران با وجود چالش‌ها و محدودیت‌ها، رشد قابل توجهی داشته است. برخی از نکات کلیدی در مورد وضعیت فعلی این صنعت عبارتند از:
- رشد تولید داخلی: با توجه به محدودیت‌های واردات، تولیدکنندگان داخلی تشویق شده‌اند تا لباس‌هایی مطابق با استانداردهای اسلامی از نظر ظاهری و منطبق با کیفیت جهانی تولید کنند. این امر به رشد صنعت مد و پوشاک داخلی کمک کرده است.
- اشتغالزایی: صنعت مد و فشن در ایران بیش از ۵۰۰ هزار شغل مستقیم ایجاد کرده است و با رشد تجارت الکترونیک و پلتفرم‌های فروش آنلاین، این تعداد روز به روز در حال افزایش است. پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که صنعت پوشاک ایران، قابلیت اشتغالزایی تا ۵ میلیون شغل مستقیم را دارد.
- رویدادهای مد: ایران میزبان رویدادها و هفته‌های مد بین‌المللی است که به ترویج مد اسلامی و ملی می‌پردازند. این رویدادها معمولاً با الگوگیری از رویدادهای مشهورتر خارجی برگزار می‌شوند.
- نوآوری و خلاقیت: طراحان مد ایرانی با استفاده از الگوهای سنتی و مدرن، لباس‌هایی طراحی می‌کنند که هم با قوانین اسلامی سازگار باشد و هم جذابیت‌های مدرن را حفظ کند.
- تأثیر اقتصادی: صنعت مد و فشن در ایران به یکی از بخش‌های مهم اقتصادی تبدیل شده است و ارزش بازار آن در سال ۱۴۰۰ حدود ۳ میلیارد دلار برآورد شده است.
جمع‌بندی
امروزه برندهای لباس فاخر ایرانی بسیاری در این زمینه فعالیت می‌کنند، از جمله برند تندیس که با بیش از 20 سال سابقه حرفه‌ای در زمینه تولید پوشاک مجلسی برازنده بانوان ایرانی فعالیت دارد و در چهار شعبه حضوری آماده خدمت‌رسانی به بانوان شیک‌پوش و باسلیقه ایرانی است.
همچنین شما خریداران محترم با مراجعه به بخش فروشگاه سایت تندیس می‌توانید، مشخصات کامل تمام تولیدات این برند ایرانی را نیز به صورت آنلاین مشاهده نمایید و اقدام به خرید نمایید.
سؤالات متداول
- شکوفایی صنعت مد و فشن در کدام دوره‌های تاریخی ایران رخ داد؟
صنعت مد و فشن از دیرباز حتی از دوران ایران باستان نیز وجود داشته است اما در زمان قاجار این صنعت رشد شگرفی کرد.
- امروزه جایگاه ایران در صنعت مد و فشن کجاست؟
ایران به واسطه تاریخ، فرهنگ و هنر دیرینه و خلاقیت و نوآوری طراحان خود توانسته طراحان و برندهای مختلفی را به صنعت مد و فشن در جهان معرفی نماید. کیفیت تولیدات ایرانی همچون برند تندیس قابل قیاس با بهترین برندهای جهان است و از این حیث به خود می‌بالیم.
- آیا محدودیت‌های جمهوری اسلامی توانسته به صنعت مد و فشن ایران کمک کند؟
با محدودیت‌های جمهوری اسلامی ایران، خلاقیت و اصالت در طراحی‌های طراحان ایرانی مشاهده شد و آنان توانستند هویت ایرانی را به پوشش مردمان خود باز گردانند.
